Voedselbosbouw: veelomvattende oplossing voor het landelijk gebied

Home
Nieuws
Voedselbosbouw: veelomvattende oplossing voor het landelijk gebied

Voedselbosbouw: veelomvattende oplossing voor het landelijk gebied

De landbouw staat onder grote druk door problemen rondom klimaat, biodiversiteit, water en stikstof. Het Nationaal Programma Landelijk Gebied moet tot oplossingen leiden. De inzet van de regering om hiervoor een breed gedragen landbouwakkoord te sluiten, is echter mislukt. Provincies kunnen nog met eigen voorstellen en ideeën komen, maar duidelijk is dat ingezet moet worden op verzoening tussen landbouw en natuur. Voedselbosbouw biedt agrariërs een toekomstperspectief binnen de grenzen van natuur en klimaat. Met het oog op de verdeling van fondsen uit het Transitiefonds Landelijk Gebied en Natuur heeft Stichting Voedselbosbouw Nederland de kosten en baten van 170.000 hectare voedselbossen in kaart gebracht. Deze zijn samengevat in het Factsheet Voedselbosbouw.

Kosten

Binnenkort wordt 24,3 miljard euro verdeeld vanuit het Transitiefonds Landelijk Gebied en Natuur. Hiermee wil het kabinet de stikstofbelasting voor de natuur terugdringen en de uitstoot van broeikasgassen door de landbouw verkleinen. Voedselbosbouw is inmiddels een bewezen landbouwmethode die agrarische voedselproductie en natuurherstel combineert. De kloof tussen de ogenschijnlijke tegenpolen ‘natuur’ en ‘landbouw’ kan gedicht worden. Grootschalige inzet op voedselbosbouw levert een positieve bijdrage aan de transitie van het landelijk gebied. Doordat de agrarische functie behouden blijft, zijn er géén kostbare uitkoopregelingen nodig. Omschakelende ondernemingen hebben weer een toekomstperspectief.

Met slechts 10 procent van de middelen uit het Transitiefonds - 2,4 miljard euro - kan vóór 2030 170.000 hectare voedselbos worden gerealiseerd. Dit komt overeen met 10 procent van het totale landbouwareaal in Nederland. Stichting Voedselbosbouw rekent hiervoor met een bedrag van maximaal 20.000 euro per hectare. Afhankelijk van de schaalvoordelen bij kwekers en agrariërs is voor het plantgoed tussen 4.000 tot 10.000 euro nodig per hectare voedselbos. De overige 10.000 euro zijn nodig voor voorbereiding, ontwerp, aanplant en beheer.

Baten

Als teeltvorm met minimale inputs draagt voedselbosbouw op verschillende manieren bij aan een duurzame toekomst. Ten eerste wijst drie jaar onderzoek door het Nationaal Monitoringsprogramma Voedselbossen (2023) uit dat voedselbossen veel CO2 vastleggen. Wanneer 170.000 hectare voedselbos per 2030 is gerealiseerd, heeft dit totale voedselbosareaal de potentie om tussen 2030 en 2060 30,6 megaton CO2 te fixeren.

Ten tweede spelen voedselbossen - in tegenstelling tot de meeste gangbare teeltvormen - een belangrijke positieve rol voor de waterhuishouding. Door een hoger organische stofgehalte in de bodem, betere doorworteling en een vitaler bodemleven verbetert de sponswerking en regenwaterinfiltratie in de bodem. Water wordt langer vastgehouden en geleidelijker afgegeven aan bomen en planten. Bovendien speelt verdamping in een voedselbos een kleinere rol dan bij gangbare landbouw, dankzij permanente bodembedekking en windsingels. Voedselbossen zijn weerbaar tegen droogte en hitte. Verder is er geen schadelijke uitspoeling van vervuilende stoffen naar het grond- en oppervlaktewater, omdat er géén gebruik wordt gemaakt van bemesting of bestrijdingsmiddelen.

Realisering van 170.000 hectare voedselbossen levert een positieve bijdrage aan de transitie in het landelijk gebied

Ten derde kunnen voedselbossen een belangrijke rol spelen in het oplossen van de problematiek rond stikstof en biodiversiteit. Doordat veeteelt is uitgesloten en er geen zware landbouwmachines worden gebruikt in voedselbossen wordt zelfs netto stikstof opgeslagen. Bovendien blijkt uit vergelijkend onderzoek dat een voedselbos na zes jaar de biodiversiteit van Natura 2000-gebieden kan evenaren qua diversiteit en aantallen. Er lopen inmiddels verschillende onderzoeken naar de natuurwaarden van voedselbossen.

Tot slot zorgen voedselbossen voor een gevarieerde productie van smakelijk, gezond en plantaardig voedsel. Na een aanloopfase van enkele jaren neemt de voedselproductie van een aangeplant voedselbos snel toe. Modelberekeningen van Boulestreau (2016) - op basis van een standaardhectare voedselbos - wijzen uit dat met 170.000 hectare voedselbos voldoende calorieën, eiwitten, olieën, vitaminen, mineralen en vezels geproduceerd worden om minimaal één miljoen mensen te voeden. De realisering van 170.000 hectare voedselbossen levert dus een positieve bijdrage aan de transitie in het landelijk gebied. Met de inzet van tien procent van de middelen uit het Transitiefonds Landelijk Gebied en Natuur kunnen mooie resultaten worden bereikt.

Lees ook: ‘Natuur en landbouw kunnen sterker uit stikstofcrisis komen’